اسدالله عبدلی آشتیانی
مقدمه: شاهزاده مسعود میرزا ملقب به ظّل السلطان، فرزند ارشد ناصرالدین شاه قاجار، بزرگترین حاکم ایران طی سال های 1291 ه. ق – 1305 ه.ق است. بخش اعظم ایالات و ولایات، تحت نظارت وی بود که میزان آن را دو پنجمِ ممالک محروسه ایران را شامل می شد. وی که در جمع آوری مالیات بسیار سخت گیر و خشن بود، توانست قشون مستقل از حکومت مرکزی تهیه کند. نیروهای این قشون نظامی را که بسیار مجهز بود، بین بیست و پنج هزار تا چهل هزار نفر تخمین زده اند. بر همین اساس پدر تاج دارش بر وی ظنین شد و دستور به انحلال قشون وی داده، ایالات و ولایات تحت حاکمیتش را تنها به اصفهان تقلیل داد.
در اینجا ابتدا به معرفی این شااهزاده و قشون وی پرداخته، سپس کتابچه مواجب اطبّاء و جراحان فوج ظل السلطان به سال 1300 ه.ق که به خط سیاق است در سه ایالت اصفهان، کرمانشاهان و فارس پرداخته و میزان حقوق و مواجب و سیورسات اطباء و جراحان این سند بر اساس اسناد تاریخی ارائه می گردد.
پیام بهارستان، دوره دوم، سال پنجم، شماره 19، بهار 1392
