اسدالله واحد
چکیده: با فروریختن کاخ های عظیم غزنوی و ظهور سلجوقیان، افق های جدیدی در عرصه های سیاسی، اجتماعی، فکری و فرهنگی در ایران پدید آمد. گسترش قلمرو جغرافیایی، ایجاد مدارس نظامیه، رونق کانون های ادبی و توسعه و تعدد آنها در آذربایجان، ری، همدان، اصفهان و آسیای صغیر و وجود نظام پیچیدۀ دیوانی با آداب و رسوم خاص و در نهایت کمال نثر فنّی و کتابت مکاتیب، از جملۀ آن پدیده هاست. در میان موضوعات یادشده، فنّ انشا و کتابت مکاتیب، به لحاظ اسلوب و شرایط خاصّ و وفور آثار از نظر تاریخی و فرهنگی، اهمیت ویژه ای دارد. مورخان در تدوین و تحلیل وقایع تاریخی عهد سلجوقی، از آشنایی و آگاهی با مصدر انواع مکتوبات این دوره، طرز کتابت و شیوه های مرسوم آنها به عنوان اسناد دست و قابل اعتماد، ناگزیرند و ادیبان در بررسی انواع نثر و بازنمود ظرایف هنری مربوط، نمی توانند از این مهم صرف نظر کنند. به گونه ای که می توان این دوره را به لحاظ تاریخی، عهد کمال دیوانسالاری و به لحاظ ادبی و فرهنگی، دورۀ اوج کتابت نامه ها و نثر فنی نامید.
تاریخ نامه ایران بعد از اسلام، سال اول پاییز و زمستان 1389 شماره 1
منبع: پرتال جامع علوم انسانی
