علی اکبر جعفری
چکیده: حملۀ غلزایی های قندهار به اصفهان و سقوط این شهر را باید پایان عمر سیاسی صفویان دانست؛ اگرچه طهماسب دوم توانست پس از اخراج غلزایی ها مدت کوتاهی حکومت نماید. در همین دوران اشغال اصفهان و حتی پس از آزاد سازی این شهر از سپاهیان اشرف، مدعیان متعددی در گوشه و کنار کشور و با عناوین مختلف داعیۀ حکومت داشتند. بیشتر این مدعیان افراد فرصت طلب، مجهول الهویه و با توان نظامی و اعتبار ضعیفی بودند. اما در این میان، کسانی نیز دیده می شدند که ادعای آنان بسیار پر رنگ بود. سادات مرعشی نمونۀ مشخصی از این مدعیان بودند که برای دستیابی به حکومت بسیار تلاش می کردند.
سید احمد خان مرعشی صفوی اولین مدعی پادشاهی از خاندان مرعشی پس از سقوط اصفهان بود. اگرچه او ابتدا و برای دفاع از صفویان با تهماسب همراه شد، پس از مدتی از او جدا گردید به اقداماتی دست زد که به اعلام رسمی پادشاهی او در کرمان انجامید. دورۀ سه سالۀ فعالیت او در جنوب و جنوب شرقی کشور آن هم در دورانی که تهماسب به شدت در موضع ضعف قرارداشت و اشرف افغان موفقیت های چشمگیری در داخل و در مناسبات خارجی به دست آورده بود بسیار مهم است. او در این دوره با نام احمد شاه به ضرب سکه اقدام نمود و درباری تشکیل داد که توجه نمایندگان کمپانی های خارجی را نیز جلب کرد. این مسأله نشان می دهد که او از بحران مشروعیت صفویان در آن مقطع استفاده کرد؛ هر چند در نهایت موفق نشد تا این افتخار را داشته باشد که به عنوان مؤسس سلسله ای در تاریخ ایران شناخته شود. این پژوهش بر آن است تا دوران فعالیت و پادشاهی سید احمد خان مرعشی، ارتباط این ادعا با بحران مشروعیت صفویان و دلایل ناکامی او در این رویارویی را بررسی کند. روش تحقیق، کتابخانه ای است و این مقاله به شیوۀ توصیفی – تحلیلی به بررسی و تحلیل موضوع می پردازد.
پژوهش های تاریخی دانشگاه اصفهان، دوره سوم، بهار 1390 شماره 1
منبع: پرتال جامع علوم انسانی
