صادق کریمی – مرضیه افضلی – مجید منصوریان خواجه لنگی
چکیده: خلیج فارس در طول تاریخ نقش بسیار مهمی در سیر تمدن و حوادث بشری ایفا کرده که اوراق و منابع تاریخی و باستان شناسی همواره آن را تأیید کرده است. این خلیج از گذشته های بسیار دور به سبب موقعیت جغرافیایی ویژه، واقع شدن بر گذرگاه تمدن های بزرگ و منابع طبیعی سرشار، از جهات اقتصادی و فرهنگی و سیاسی اهمیت به خصوصی برای فلات ایران داشته و بندرهای آن نقش مهمی در تجارت بین المللی شرق و غرب ایفا کرده است. هدف این پژوهش آن است تا با ترکیبی از روش کمّی و کیفی، نقش آب و هوایی خلیج فارس بر شکل گیری و گسترش تمدن های نواحی مذکور را مورد مطالعه قرار دهد. نتایج پژوهش، نشان داد موقعیت نسبی خلیج فارس است که شرایط ویژه ای را از نظر آب و هوایی در نیمۀ جنوبی ایران ایجاد کرده است. این پهنۀ آبی در دو مقیاس محلی و منطقه ای آثار آب و هوایی، موقعیت استراتژیکی و ژئوپولیتیکی خلیج فارس، منجر به شکل گیری و گسترش تمدن های نواحی جنوبی، جنوب غربی و حتی غربی ایران گردید. به خاطر ویژگی های منحصر به فرد این دریا، تمدن های عیلام، سومر و بابل در هزارۀ سوم پیش از میلاد، مثلث تجارت دریایی خلیج فارس و نواحی اطراف را به وجود آوردند. امروزه توسعۀ ناحیه ای شمال خلیج فارس، مرهون همین سابقۀ تمدنی است.
مطالعات ایرانی سال چهاردهم پاییز و زمستان 1394 شماره 28
منبع: پرتال جامع علوم انسانی
