یک سالی نیست که توفیق آشنایی با مردی را داشتم که بی هیچ تملّق و تصلّفی، مصادقت با ایشان از توفیقات زندگی فکری و علمی حقیر بوده، بلکه چون دانش اندوزی تشنۀ آموختن، از وجود با جود ایشان بهره ها برده، طرازِ افتخار شاگردی بر خود دوخته ام؛ جناب آقای دکتر محمدصادق محفوظی –حفظه الله تعالی.
محضر پر غنیمت جناب ایشان، چون گنجینۀ باارزش موزۀ عامرۀ فخیمشان، زهی توفیق بر چون منی! که خدا می داند در این مدّت اندک از ساحت معنوی ایشان چه ها دیده و شنیده و اندوخته ام، و شاکر و دعاگوی آن وجود نازنین هستم؛ «حجاب دیدۀ نامحرمان زیادت باد!»
دریغا! کاش چنو چند مرد، در حیطۀ فرهنگ و ادب و علم دوستی، توأم با خصلت درویشی و افتادگی کم نظیری بود، که جهان معنایی دیگر داشت.
القصه، جناب ایشان همواره، به مصداق «ایّاک والملق…»، همگان را از این امر نهی فرمودند و اطالۀ کلام در این طریق، دور از مذاق تواضع پیشگاه ایشان است؛ این بنده از باب ارادت قلبی و وظیفۀ خود چند سطری جسارت کرد؛ که «من لم یشکر المخلوق لم یشکر الخالق»؛ وگرنه جناب ایشان نیازی به این دست تعارفات ندارند.
به هر روی، بنده از آنجا که عاشق فرهنگ و هنر و ادب سرزمین خویش بوده و هستم، با توفیق راه یابی به گنجینۀ بی بدیل آن جناب، پیشنهادی نمود بر انتشار نفایس میراث مکتوب این موزۀ ارزشمند و با رای صایب دوست دانشمندم، جناب استاد حسین شادمان مراغی، نام با مسمّای «میراث محفوظ» را بر آن نهادیم و شمارۀ مسلسلی بدان مترتّب ساختیم، که هم نام، گویای هدف باشد، هم مزیّن به نام نامی جناب ایشان، و هم احصای سعی مشکور عزیزان همدل.
شمارۀ اوّل را با مشورت دوستان و صلاحدید استادم، بر نامِ نامی امیرالمؤمنین حضرت مولی الموحدین علی –علیه السلام و روحی فداه- مزّین ساخته، نسخه ای کهن از «نهج البلاغۀ» عزیزتر از جان، با رقم 722 هجری قمری به صورت چاپ عکسی (فاکسمیله) منتشر نموده که برکتی دیگر دارد؛ باشد که نظر عنایت مولا بدرقۀ این راه خطیر باشد.
تمامی هزینه های تولید و آماده سازی و انتشار این مجموعه را حضرت استاد با گشاده رویی و اشتیاق تمام، تقبّل فرمودند و مقرّر گردید که به اقتضای متن، برخی رنگی، برخی تک رنگ، و برخی مصحَّح، و گاه توأمان منتشر گردد؛ و البته تمامی این کتب ارزشمند از موزۀ آن جناب با نظارت عالمانۀ ایشان و مشورت دیگر دوستان صاحب فنّ، انتخاب و مزیّن به تحقیقات و مقدمه های عالمانۀ پژوهشگران مختلف این عرصه منتشر خواهد شد.
طرح جلدی یکسان بر تمامی آثار طراحی شد و مقرّر گردید که با قطعی خاص (همه نیم رحلی) با جلد سخت، منتشر شود که هم نمود ظاهری یکسانی در قفسه کتابخانه ها داشته باشد، و هم ماندگاری و دوام بیشتری.
زحمت اسکن آثار با نظارت و مشورت دوست دانشمندم، جناب آقای دکتر علی میرانصاری، و توسط مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی انجام می یابد و با هنرمندی دوست طراح و صفحه آرای ماهر، جناب آقای محمود خانی صورت می پذیرد. در این راه از مشاورت عالمانۀ استاد و دوست دانشمندم، جناب آقای دکتر بهروز ایمانی و دوستان مرکز پژوهش کتابخانۀ مجلس بهره ها برده و می بریم.
همگام با انتشار مجموعۀ «میراث محفوظ»، سه پروژۀ مهم و عام المنفعه با حمایت حضرت استاد دکتر محفوظی، در همین سایتِ مرکز دایره المعارف انسان شناسی و موزۀ آثار هنری راه اندازی می شود و به زودی نسخۀ آزمایشی هر یک به بهره برداری پژوهشگران خواهد رسید:
نخست، سایت «نسخه یاب» (بانک جامع نسخ خطی) که پس از بارگذاری اطلاعات گسترده، با فیلترهای خاصی، دستیابی به اطلاعات صدها هزار نسخه خطی معرفی شده در فهارس کتابخانه های جهان را به صورت کاملاً رایگان در اختیار پژوهشگران این حوزه خواهد گذاشت و به نوبۀ خود در باب آن سخن خواهیم گفت.
دوم، کتابخانۀ دیجیتالی، مشتمل بر بیش از صدها هزار فایل پی دی اف کتب و منابع اصلی حوزۀ تاریخ و ادبیات و هنر و… که 50 سال از انتشار آنها گذشته و به نوعی نایاب محسوب می شوند.
سوم، موزۀ تخصصی چاپ سنگی، که برای اوّلین بار در دنیا بدان هدف و صورتی که مقرّر ساخته ایم، آماده سازی و به بهره برداری می رسد و به زودی کمّ و کیف آن را به اطلاع علاقه مندان خواهد رسید. این سایت نیز در بردارندۀ بیش از ده ها هزار فایل پی دی اف اسکن شده از کتب چاپ سنگی خواهد بود که به صورت کاملاً رایگان در اختیار پژوهشگران عزیز قرار خواهد گرفت. ناگفته نماند که کتابخانۀ غنی جناب دکتر محفوظی بیش از 60 هزار چاپ سنگی را در خود جای داده و به یاری خدا به زودی فهرستی جامع بر آن تهیه و منتشر خواهد شد و فایل پی دی اف خود کتب چاپ سنگی در همین سایت قرار داده خواهد شد.
این چند نمونه، به یاری خدا، باقیات صالحاتی خواهد بود که با حمایت و سرمایۀ حضرت استاد دکتر محفوظی راه اندازی و به بهره برداری خواهد رسید و حقیر چون خادمی در این حوزه، بدین خدمت خطیر گمارده شده، امید که از عهده بر آید و ان شاءالله که خداوند منان ما را در این امر خطیر یاری فرماید، آمین!
یوسف بیگ باباپور
(معاونت پژوهشی مرکز و موزه)
27 تیرماه 1402
