کیانوش کیانی هفت لنگ
دربارۀ انگیزه ناصرالدین شاه، از راه اندازی تشکیلات کلان دولت و نیز دیگر تحولات دوره ناصری، دیدگاه های متفاوتی ابراز شده است که ذیلاً به نمونه هایی از آن، اشاره می شود:
دکتر حسین محبوبی اردکانی، نوشته است: گروهی برخورد با اروپا و سفرهای ناصرالدین شاه به فرنگ و دیدن تحولات چشمگیر فرنگ را موجب این تحولات می دانند و معتقدند، در پاره ای موارد، چشم و گوش شاه بازتر شدو با الگوگیری از کشورهای پیشرفته اروپا، به سازماندهی امور عمومی کشور پرداخت.
عبدالله مستوفی، از منظر دیگری به موضوع پرداخته و معتقد است که ناصرالدین شاه که از بی کفایتی صدراعظمش، میرزا آقاخان نوری به تنگ آمده بود، طی دستخطی امور لشکری را بکلی از وظایف صدراعظم منفک و به دست عزیزخان مکری سپرد و پیش از آن نیز، وزارت علوم و ریاست دارالفنون را به علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه(پسر فتحعلی شاه)سپرده بود. همچنین، میرزا سعید خان را با لقب مؤتمن الملکی، به وزارت خارجه مفتخر کرد….
گنجینه اسناد، دوره 11، شماره 2 و 1، تابستان 1380
