بازخوانىِ طومار اسباب ومخلّفات احتشام السلطنه
بر اساسِ اسناد موجود در كتابخانه شهردارى اصفهان
سال 1384 خورشيدى كه مجموعه اسناد كتابخانه شهردارى اصفهان را عكسبردارى كرديم ، مجموعهاى بالغ بر پنج هزار سند قاجارى ، فراروى ما بود. بالاخره در سال 1392 بخت يار شد، تا اين مجموعه گرانبها را در نُه جلد به چاپ بسپريم[1] . اين اسناد، شامل اسناد
ظل السلطان و ديگر درباريان قاجار مىباشد. اسنادى نظير تلگراف ، محاسبات ، اسناد دولتى ، كتابچههاى جمع وخرج ماليات ، انواع اسناد شرعى و اجتماعى .
براى نشان دادنِ اهميت اين اسناد، بر آن شدم تا فهرستى از كليدواژههاى اين مجموعه را نيز تهيه كنم . در جلد سوم ، به طومارى برخورد كردم كه در آن به ثبت اسباب و مخلّفات احتشام السلطنه قاجار، پس از مرگ وى ، پرداخته بود. اين طومار، از جهات گوناگون قابل بحث وبررسى است . در فرصتى كوتاه ، توضيح بخشهايى از اهميت آن مقدور نبود. اصرار دوستان گرامى در مجموعه ويژه نامه نسخه پژوهى ، مرا مصمّم كرد كه سياهه مذكور را به ترتيب الفبائى كرده منتشر كنم . اين كار را در دو بخش مرتب نمودم . بخش اول كتابها شامل 267 عنوان ، و بخش دوم ساير ما ترك .
نوع كتابهاى دينى ، ادبى ، تاريخى واعتقادى كه اين شاهزاده قاجارى داشته درخورِ مطالعه جدى است . در ساير ما تركِ او نيز نامهاى خاص زيادى وجود دارد كه مىتواند پژوهندگان را كمك كند، خصوص آنكه الفبايى شدنِ آن ودر كنار هم قرار گرفتن كتابها و اسباب ، فوائد زيادى دارد.
ما جهت تسهيل در امر مراجعه محققان ، صفحات اسناد را كه در كتاب چاپ شده وضميمه همين مقاله شده را نيز متذكر شديم . آنچه ذيلاً ثبت شده ، در بخش كتابها، تقريبآ تمامى كتابهاست ، ولى در بخش دوم ، موارد مهمتر ثبت شده است . واقع آن است كه ابتدا، قصد داشتم فقط كتابها را در اين مقال ، مذكور سازم ، ولى بعدتر ديدم فائده بخش دوم نيز كم نخواهد بود. آنچه وقت مقتضى بود و همت براى خواندن آن يار بود، درج شد.
تشكر ويژه دارم از جناب حجة الاسلام والمسلمين سيد حميد مهرى خوانسارى كه در ثبت اين يادداشتها ياريم دادند. نيز از جناب آقاى دكتر بيگ باباپور وآقاى خامه يار كه تشويقگرِ اتمام اين مقال بودند، وما توفيقنا الا بالله.
سيد صادق حسينى اشكورى
مجمع ذخائر اسلامى
12 آذرماه 1392 خورشيدى
[1]. اسناد قاجارى در كتابخانه مركزى شهردارى اصفهان ج 1 – 9، به كوشش سيد صادقحسينى اشكورى ، نشر مجمع ذخائر اسلامى ، سال 1392.
منبع :
جُستارها و جَستارها (مجموعه مقالات در حوزۀ تاریخ، فرهنگ، نسخ خطی و اسناد)
دفتر چهارم (ویژهنامۀ نسخهپژوهی)
به كوشش: دكتر یوسف بیگباباپور
