محمود آقاخانی بیژنی ؛ سید مرتضی هاشمی باباحیدری؛ اسماعیل صادقی
چکیده: قربانی آیینی مذهبی است که در میان اقوام و ملل مختلف با اهداف گوناگون رواج دارد. بسیاری از سنتهای دینی برای دور ماندن از بلایا و یا رفع آن، کشتن حیوانی را توصیه میکنند. باور بلاگردانی میان قوم بختیاری با هدف انتقال شر و دور ریختن آن در اشکال خونی و غیر خونی است. قوم بختیاری بر اساس آموزههای دین اسلام و در روز عید قربان، بر فراز کوهها به قربانی حیواناتی همچون گوسفند، بز و گاو می پردازند. شکل دیگر خون ریزی برای دفع شر، چشمزخم و بلا، هنگام جشن عروسی و … است. از دیگر نمود های بلاگردانی می توان به موارد غیرخونی مانند دَمبند کردن و دعانویسی اشاره کرد. هدف این پژوهش، تحلیل چگونگی برگزاری مراسم، هدف و اشکال باور بلاگردانی با خون ازجمله قربانی و خون ریختن و غیر خونی در قوم بختیاری است. این پژوهش به شکل بنیادی، بر پایۀ مطالعات کتابخانه ای ـ میدانی و به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. قوم بختیاری عمل آیینی قربانی را برای پیروی از فرمان الهی انجام می دهند؛ اما برخی از اعمال این قوم مانند انجام قربانی در بالای کوه، پرورش و تزیین حیوان و بریدن سر آن در پای درخت، ریختن خون بر زمین (جرعه افشانی)، مالیدن آن بر سروصورت و همچنین بستن مهره ها و بازوبند ها در پارچۀ تیره رنگ، نمودی اساطیری دارند.
ادبیات و فرهنگ عامه، دوره 5، شماره 14، خرداد و تیر 1396
