محمود فاضلی
سخنان اخیر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درخصوص اقدامات این وزارتخانه در رابطه حفظ زبان فارسی و اینکه یک شورای پاسداشت زبان فارسی به ریاست وزیر ارشاد و عضویت دستگاههای مختلف اعم از وزارت علوم، نیروی انتظامی، قوه قضاییه و رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به صورت مرتب ماهانه تشکیل و مسائل مختلف را پیگیری میکند را باید به فال نیک گرفت. به اعتقاد ایشان امروز نیازمند سه کار هم زمان هستیم؛ اول هماهنگی در سطح ملی و انسجام دستگاههای مختلف، دوم ایجاد سازوکارهای قانونی که بتوانیم اختیارات لازم را برای اعمال قانون داشته باشیم و سوم مرحله اجرا و پیگیری.
با سخنان ایشان بیاد خاطره سفر مرحوم حسن حبیبی معاون رئیس جمهوری وقت ایران به یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا در اول اسفند 1375 افتادم که در یک جلسه با تعدادی از زبان آموزان این کشور که در حال فراگیری زبان فارسی بودند، گفتگو کردند. ایشان که با سالها اقامت در خارج از کشور مشکلات آموزش زبان فارسی به دیگر اتباع کشور را بخوبی درک کرده بود با چند پرسش از این زبان آموزان، بدنبال میزان فراگیری آنها از زبان فارسی بود. نتیجه این آزمون شفاهی اگرچه خیلی رضایت بخش نبود و نشان میداد که فراگیری زبان فارسی (به عنوان یک زبان ساده در مقایسه با زبان آن کشور) به زمان بیشتری نیاز دارد. با گذشت سالها و دیدار مجدد از این کشور، نظارهگرآموزش زبان فارسی در آن کشور بودم که البته نتایج آن به دلایل مختلفی همچون عدم تخصص معلمان زبان فارسی، امکانات آموزشی اندک و سطوح مختلف شرکت کنندگان در این کلاسها نتایج آن بازهم رضایت بخش نبود.
در سالهای اخیر آمارهای مختلفی از برگزاری کلاسهای آموزش زبان فارسی در خارج از کشور ارائه شده است. در سال گذشته از سوی فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی اعلام شد در بیش از 200 نقطه جهان آموزش زبان فارسی ادامه دارد و تلاش میشود با شناسایی و رفع مشکلات آموزش زبان فارسی و همچنین تامین نیازهای کرسیهای آموزش زبان فارسی روند توسعه این زبان بخصوص در مرزهای خارجی بیشتر شود. موسسه بنیاد سعدی نیز با هدف نظارت، هدایت و هماهنگی فعالیتهای آموزشی زبان فارسی در خارج از کشور ایجاد شد. یکی از کارهایی که این بنیاد انجام میدهد تولید انواع کتاب آموزشی است و در حال حاضر برای تالیف ۶۰ کتاب تدریس زبان فارسی برنامه ریزی شده است که ۱۰ کتاب آن عرضه شده و مابقی در دست تالیف است.
همچنین در یازدهمین همایش استادان و دانشجویان ایرانی خارج از کشور در مشهد اعلام گردید طی سالهای اخیر 41 استاد برای تدریس زبان فارسی به دانشگاههای مختلف جهان اعزام شدهاند. هم اکنون در کشورهایی همچون فرانسه، اسلوواکی، لهستان، بوسنی، رومانی، آلمان، بلغارستان، روسیه، بلاروس، گرجستان و بسیاری دیگر از کشورهای آسیایی و آفریقایی زبان فارسی تدریس میشود.
درعصر کنونی پرداختن به مقوله زبان بهعنوان عامل همبستگی، وحدت ایرانیان و ترویج آن در سراسر جهان از اعم وظایفی است که برعهده نهادهای متولی پاسداری از این سرمایه ارزشمند فرهنگی گذاشته شده است. پرداختن به زبان فارسی به هر شکل آن صرفاً آموزش یک زبان نیست بلکه ارج گذاری به پیامی است که درطول قرنها این زبان و این فرهنگ هر کجا رفته بذر دوستی و همزیستی مسالمتآمیز کاشته است.
بدون شک امروزه یکی از محوریترین فعالیتهای مراکز مرتبط با زبان فارسی توجه به دیپلماسی فرهنگی است که رأس آن توسعه زبان و ادبیات فارسی در اقصی نقاط جهان قرار دارد و تلاش صدها عضو هیأت علمی برجسته، هزاران دانشجو در داخل و خارج از کشور بر آن است تا مهمترین یادگار و هویت این میراث بشری پایدار بماند. بیتردید با درک ملاحظات ملی و فراملی متولیان زبان فارسی باید در حفظ و حراست از زبان فارسی و تلاش جهت گسترش آن در صحنههای بینالمللی نهایت تلاش خود را بکار گیرند. اگرچه درسالهای اخیر موضوع گسترش زبان و فرهنگ فارسی در زمره سیاستهای جدی دولت قرار گرفته است و روند تجهیز و نظارت بر توصیههای زبان آموزی و ایران شناسی در خارج از کشور نیز رشد قابل ملاحظهای یافته است، اما گسترش زبان فارسی با موانعی روبه رو است. کمبود استادان با تجربه و آشنا به شیوههای جدید آموزش زبان دوم، فقدان مواد کمک آموزشی و تجهیزات مدرن، به روز نبودن منابع درسی، کاهش رفت و آمد استادان و دانشجویان خارجی به ایران و بالعکس از دلایل تضعیف جایگاه بینالمللی زبان فارسی بوده است.
منبع: روزنامه بهار
