مریم مشرف – بهدخت نژاد حقیقی
نوبت ثالثه تفسیر كشف الاسرار مجموعه ای از اقوال صوفیه در تفسیر قرآن است. بسیاری از این سخنان به «پیر طریقت» یا عناوین كلی و نامشخص دیگر نسبت داده شده اند. پیش از این تصور می شد كه پیر طریقت، فرد مشخصی است كه احتمالاً پیرِ معنوی میبدی هم بوده است.
مسجع بودن برخی از این عباراتِ منسوب به پیر طریقت هم این ظن را تقویت می كرد كه این عنوان، همه جا به خواجه عبدالله انصاری برمی گردد تا آنجا كه برخی به دنبال استخراج تفسیر خواجه عبدالله از میان تفسیر میبدی و تخمین حجمِ احتمالی آن بوده اند. بعدتر این فرضیه مطرح شد كه این پیر طریقت ها به فرد خاصی برنمی گردد و گویندگان مختلفی دارد. این مقاله هویت برخی از این گویندگان مجهول را شناسایی می كند و پیشینه آن اقوال را در منابعِ پیش از میبدی پی می گیرد. با بررسی آمار گویندگانِ ناشناس در نوبت سوم، فرضیه دیگری هم در این باب مطرح می شود كه ممكن است اساساً بسیاری از این پیر طریقت ها هیچ منبع و مرجعِ مشخصی نداشته باشند و احتمالاً خودِ میبدی این عنوان را به بسیاری از عبارت ها كه الگوی مشخصی هم دارند، افزوده است.
نشریۀ ادب فارسی سال ششم، شمارۀ 2
منبع: میراث مکتوب
