محمدجواد ابوالقاسمی – کاظم قاضی زاده
چکیده: یکی از مباحث پر چالش بین مورخان وسیره نگاران، عبارت است از: حوزۀ اختیارات پیامبر اکرم(ص) در تشریع احکام الهی، که یکی از مسئله های آن تحت عنوان “نظریۀ تفویض امر دین به پیامبر اکرم(ص)” در بین علمای شیعه و سنّی با چالش فراوان روبه روست، که در این مقاله نظریۀ مزبور با تأکید بر آرای عالمان اهل سنت مورد بحث قرار گرفته است.
در این نگاه، تفویض عبارت است از «واگذاری و محول نمودن تمام و کمال کار، اختیار و اعتبار و جایگاه خود به کسی که در کفایت، علم، قدرت و تدبیر او تردیدی وجود ندارد».
پرسش اصلی بدین ترتیب است: در حوزۀ تشریع احکام الهی به ویژه مواردی که نصّ خاصی وجود ندارد، آیا امر دین و شریعت به پیامبر اکرم(ص) تفویض شده است یا نه؟ در راستای این پرسش، دیدگاه های عالمان و اندیشمندان اهل سنّت را مورد بحث قرار داده و اجمالاً دریافته ایم که علی رغم وجود اختلاف ها و تفاوت ها، فی الجمله تفویض مشروط و مقید، مورد پذیرش اکثریت مطلق علمای اهل سنّت است؛ امّا به دلیل ابهام ها و مرزهای خطرناک، به عنوان نظری جامع و شایان اعتماد به رسمیت شناخته نشده است. با وجود این، به نظر می رسد اگر برخی شرایط فراهم گردد، این نظریه می تواند تا حدودی جایگاه خود را در حوزۀ تشریع احکام الهی و حوزۀ اختیارات پیامبر اکرم(ص) در تشریع احکام الهی تثبیت کند. لازم به ذکر است که جایگاه این نظریه با شرایط خاص خود در بین عالمان شیعه به رسمیت شناخته شده است.
مطالعات تاریخ اسلام، سال چهارم، پاییز 1391، شماره 14
منبع: پرتال جامع علوم انسانی
