احسان فتاحی اردکانی
یکی از سنت های زیبای دانشمندان اسلامی به ویژه در علم فقه و حدیث،تصوف و عرفان اجازه نویسی است. به این معنی که استاد و مربی پس از تربیت علمی و عملی شاگردان برخی را مجاز به نقل آموخته ها می کرده اند، یعنی به ایشان شفاهی یا کتبی اجازه می دادند هر آنچه را که منظور می شده نقل کنند. ولذا تا سالیانی پیش در حوزۀ فقه و اجتهاد، فقیه به شاگرد خود که فهم فقهی پیدا کرده بود اجازه می نوشت و صلاحیت او را برای ادای مسائل و پاسخ دادن به پرسش های فقهی امضا می کرد. در حوزۀ حدیث و روایت نیز مشایخ حدیث دربارۀ آنچه که به شاگردان خود می آموختند، اعم از یک کتاب یا کل مسموعات اجازه می نوشتند و مجاز از آن پس به استحکام و اعتماد اجازه ای که اخذ کرده نقل روایت می کرد و به راحتی از طریق خود به مشایخ خود سند می داد و سلسلۀ اسناد را به معصوم می رساند. در حوزۀ عرفان و تصوف نیز این سنت حسنه موجود بود. لذا سالکی که مراحل و منازل را زیر نظر شیخی مجرب و پیری بینا به درستی طی کرده باشد، از سوی او برای دستگیری طالبان و سرگشتگان مجاز می شود و اجازه دارد متمکن شود و تخته پوست و سجادۀ ارشاد بگسترد. و البته این بخشی از اجازه است و نه همۀ اجازه. پس باید دانست اجازت به انحای گوناگون وجود دارد و شیوخ هر طریق بنا به ضرورت و بنا به استعداد و کمال هر شخص اجازه ای متناسب به وی می داده اند. این سنت به طور محدود تا زمان حاضر هم ادامه پیدا کرده است. در این نوشتار اجازۀ خرقه شهاب الدین سهروردی به ترسیم درآمده است.
میثاق امین، سال پنجم، زمستان 1389، شماره 17
منبع: پرتال جامع علوم انسانی
