مرتضی کریمی نیا
چکیده: واژهی تکامَد (hapax legomenon در عربی: اللفظ الفرید/ الفرائد) به کلمهای اطلاق میشود که تنها یک بار در سراسر یک متن بهکار رفته باشد. بنابراین به واژهای که تنها یک بار در متن قرآن کریم بهکار رفته باشد و هیچ مشتق یا همخانوادهای از آن، در متن قرآن نباشد، “تکامَد قرآنی” میگوییم. مثالهایی از تکامَد قرآنی عبارتند از: صَمَد، اِرم، زنجبیل، یقطین، و تسنیم. بر این اساس، واژهای چون “تنّور” را به سبب ذکر دوبارهاش در قرآن (هود، 40؛ مومنون، 27) نمیتوان تکامَد دانست. چنین کلمهای اصطلاحاً dis legomenon نامیده میشود.1 مقالهی حاضر میکوشد علاوه بر طرح و بررسی کلی مسائل پیرامون تکامَدهای قرآنی، فهرستی کامل از این الفاظ ارائه دهد تا بر مبنای آن، بتوان تصویر روشنی از تعداد، پراکندگی، دامنه، و دایرههای معنایی تکامَدها در قرآن به دست آورد. این فهرست میتواند ــ به صورت کلی یا جزیی ــ موضوع بررسی دیگر محققان علاقمند به واژهشناسی قرآنی شود.
منبع: حلقه کاتبان – مایسطرون
